Artikelen

Wij schrijven graag over onze praktijk en wat ons opvalt.

Onder de kop Knikdenker lees je heel veel blogs over praktische, mooie en innovatie ideeën. Ideeën tot stand gekomen door een slimme denkknik. Knikdenken dus.

In Ervaringen schrijven we over onze projecten Projecten waarin we op slimme en effectieve wijze de klant verder hebben geholpen. Wij, en onze klanten vertellen waarom we hebben gedaan wat we hebben gedaan.

Knikdenkers

Pulsvisserij: Baanbrekende Innovatie, toch geen succes

Knikdenker 14: Baanbrekende Innovatie, toch geen succes

Een analyse van oorzaken en lessen  

 

Het kan haast niet missen. Ook jij hebt gehoord over de protesten tegen de pulsvisserij. De Europese Unie wenst een totaalverbod op deze vorm van vissen, waarbij door middel van stroomstootjes platvis wordt gevangen. 

 

De reacties in de Nederlandse media waren fors. We noemen er een paar. “Een onbegrijpelijk besluit”, 
“Terechte woede en verontwaardiging bij vissers.”  “De investering in een prachtige innovatie dreigt te moeten worden afgeschreven!” “Dit is een besluit op emotie, niet gebaseerd op feiten”
 

Hoe kan dat nu? En de argumenten die we hoorden versterkten het onbegrip:

  • Deze vorm van visserij is vernieuwend. Door de pulstechniek te gebruiken hoeft er niet met zware kettingen over de zeebodem te worden gesleept. Beter voor de zeebodem.
  • Door de lichtere netten zijn er lagere brandstofkosten. Beter voor het milieu. 
  • De voorstanders claimen dat er minder bijvangst in de netten komt. Beter voor de vissen en andere zeedieren waarop niet gevist wordt. 

 

“De visserij moest toch duurzamer: nou dat doen wij als de beste en nu dit, aldus de visserijsector.”

 

Waar zit hier de knik? 

Schandalig? In dit uitgebreide blog maken wij een knik in dit volgens ons te eenzijdige denken.  

 

Als het gaat om het ontwikkelen van een nieuwe innovatie, dan is het voortraject in de Pulsvisserij goed vormgegeven. 

Er waren problemen en er is nagedacht over mogelijke ideeën om die problemen te kunnen ondervangen. Tot en met de ontwikkeling van prototypes om de innovatie te testen ging alles wat ons betreft volgens het boekje: de innovatie was baanbrekend, toepasbaar en nuttig. Alles leek te kloppen. 

 

Alles? Nee toch niet.…. 

 

Als een veelbelovend lijkende innovatie niet massaal wordt omarmd (meer dan 65% van de Europarlementariërs willen het pulsvissen gaan verbieden) dan is er vermoedelijk meer aan de hand. In de media was er veel aandacht voor de Nederlandse vissers en voor de pijn in hun portemonnee. Maar het complete verhaal hoorden we meestal niet. We zetten graag enkele feiten op een rij: 

  • De eerste proef met pulsvissen vond al plaats in 1987, aan boord van de GO65, de kotter Maartje uit Goedereede. 
  • Al in 1988 bestonden er grote bezwaren tegen het vissen met elektriciteit en met dynamiet. Dit werd door Europese Economische Gemeenschap verboden vanwege de schade die het toebrengt aan de visstand en de rest van het waterleven. Pulsvissen mocht dus niet.  
  • In 2001 werd het pulsvissen in China na eerdere grootschalige toepassing in de jaren negentig op meer dan 3000 schepen verboden. Belangrijkste argumenten, de pulssterkte wordt niet goed toegepast (misbruik door te hoge voltages), en dit kan slecht worden gecontroleerd. Zo ontstaat overbevissing.  http://bit.ly/2EfbYiX
  • In 2005 besloot de EU geld beschikbaar te stellen voor mogelijkheden om duurzamer te gaan vissen. Hierdoor kwamen er toch weer kansen voor het vissen met de elektrische puls.  
  • In 2006 werd besloten dat elke lidstaat op beperkte schaal experimenten mocht gaan doen. Voor maximaal 5% van de vloot kon er een ontheffing komen op het verbod op pulsvissen. 
  • In 2010 kwam er een regeling waarbij de EU de pioniers van de pulsvisserij een subsidie wilde verlenen van € 176.000,- voor de investering in vistuig. In Nederland waren er 21 ontheffingen te vergeven voor de 5% van de vloot, maar er waren wel 35 aanvragen. Staatssecretaris Bleker kreeg het voor elkaar dat Nederland 42 ontheffingen kreeg (voor 10% van de vloot). De vissers spraken van ‘een huzarenstukje’. 
  •  In 2011 gaan Nederland en België ook experimenteren met pulsvissen in de garnalenvisserij. Met  

 zijn TX25 Everdina experimenteerde Dirk-Albert Blom met elektrische visserij.Blom zei daar toen over:  “Wij willen blijven mogen vissen in de Natura 2000-gebieden in de Noordzeekustzone en de Waddenzee. Dat is ons doel. Met de garnalenpulskor hopen we zo duurzaam mogelijk en effectief te kunnen vissen, dus tegen zo weinig mogelijk kosten.´´ Het project kreeg subsidie in het kader van de projecten:  ´Brandstofbesparing voor de garnalenvloot´ en ´Duurzame energie in de garnalenvisserij´ 

  • In Nederland is het geloof in de nieuwe technologie groot. Zo groot dat in 2014 een bijzonder akkoord wordt gesloten. Het persbericht van de rijksvoorlichtingsdienst over het akkoord opent met:  De visserijsector, de natuurbeweging en staatssecretaris Henk Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie hebben een akkoord ondertekend over de bescherming van natuurgebieden in de Noordzee. Sommige delen in de Nederlandse kustzone worden verboden voor de boomkor- en garnalenvisserij. Als tegenprestatie beloven de natuurorganisaties om de komende jaren niet naar de rechter te stappen, zodat de visserij de tijd en de kans krijgt om nieuwe, duurzamere, vistechnieken in te voeren. Met het akkoord worden de natuurdoelen van twee Natura 2000-gebieden op zee gehaald en stimuleert het tevens de verduurzaming en de innovatie in de visserijsector. Zo gaan economie en ecologie hand in hand.” 
  • Na het besluit om bijna een derde deel van de Noordzeekustzone open te stellen voor alleen innovatieve visserij, zoals het vissen met de pulskor wil Nederland meer ontheffingen. De EU zegt hier in eerste instantie Nee tegen, maar staatssecretaris Dijksma krijgt het in 2014 in Athene in het overleg met eurocommissaris van visserij Maria Damanaki en haar landgenoot Athanasios Tsaftaris, voorzitter van de Europese visserijraad toch voor elkaar om nog 42 extra ontheffingente regelen, die nodig zijn voor een “pilot” om de effecten van pulskorvisserij te onderzoeken. Nederland heeft nu dus 84 ontheffingen voor elkaar gekregen, gebaseerd op drie verschillende regelingen. Dat zet kwaad bloed in andere landen. “Had die pilot niet met al bestaande boten kunnen plaatsvinden?” 
  • In 2018 bestaat de Nederlandse visserijvloot inmiddels voor circa 35% uit pulskorren. De experimentele regeling is door Nederlands voortvarend investerende optreden veel groter dan de vloot in andere landen. De vloot werkt bovendien assertief aan gebiedsuitbreiding, want met het  lichte tuig kunnen de vissers ook komen op plaatsen waar ze voorheen niet konden komen. In feite worden bijvoorbeeld de Franse tongvissers weggeconcurreerd door de Nederlandse visserijgrootmacht. 

 

Samenvattend: 

in de periode dat er nog ernstig getwijfeld werd aan de voor- en nadelen van de pulskorvisserij en er “slechts experimentele pilots” werden toegestaan is door Nederland al grootschalig ingezet op vlootvernieuwing.  

 

 

 

Ondertussen bestonden er internationaal nog steeds veel aarzelingen en tegengeluiden:

  • Tijdens de Europese pilots blijkt dat bij 20% van de kabeljauwen de ruggegraat breekt als gevolg van de puls, andere vissen hebben bloedingen en gebroken wervels. Wat de effecten zijn op haaien en roggen die zeer stroomgevoelig zijn is nog onduidelijk. Tegenstanders wijzen op gevolgen voor de viseitjes en het afnemende aantal jonge vissen. 
  • In november 2017 riepen politici en wetenschappers in het dagblad Le Monde op om de pulsvisserij te verbieden. Het argument dat de pulsvisserij zorgt voor minder brandstofverbruik dan de boomkorvisserij vonden zij niet voldoende. Op grond van die overweging kun je ook vissen met een gewelddadige methode zoals dynamiet verdedigen. Je moet naar alle milieu-, biologische en ethische aspecten kijken. De oceanen zijn overbevist. Het “efficiënte” elektrische vissen versterkt dat nog. 
  • De voorzitter van de Nederlandse garnalenvissersbond (67 leden die varen onder Nederlandse, Duitse en Deense vlag) zei na de stemming in het Europese Parlement om de pulskorvisserij te willen verbieden bij monde van voorzitter Matthijs van der Ploeg: “ik wil mijn collega’s die op platvis vissen niet afvallen, maar onze indruk is dat je wekenlang geen garnaal vangt op plekken waar de tongvissers met hun puls zijn geweest.” (Trouw, 20 januari 2018) Van de garnalenvissers gebruikt een aantal vissers ook de puls, maar daarbij wordt een zwakkere stroomstoot gebruikt dan bij de platvisvisserij. “Wij zien de garnalenstand teruglopen sinds er met de puls op tong wordt gevist.” Het lijkt wel of de vrouwtjesgarnalen onvruchtbaar worden van de sterke puls.”

 

Drie lessen over de introductie van een innovatie 

  1. Een overtuigt zeilschip slaat eerder om.

Iedere succesvolle innovatie begint met de toepassing van prototypes. Maar in deze fase moet je nog wel echt voorzichtig zijn. De innovatie heeft zich nog niet definitief bewezen. Wees je daarvan bewust. Als er bezwaren zijn, ga dan niet voor je eigen gelijk door de ander te willen overtuigen, maar bedank de inbrengers voor de kritiek. Zorg dat je deze inhoudelijk echt kunt weerleggen. En laat in je onderzoeksopzet merken dat je de kritiek serieus neemt. 

  1. Grootschalige introductie van innovaties vraagt steun van stakeholders. 

Je bent afhankelijk van besluitvorming door stakeholders. Weet wie de besluitvormers zijn en maak een goede inschatting van de invloed en het draagvlak bij de stakeholders. Als je vooruitloopt op de besluitvorming of zelfs misbruik maakt van mazen in de wet zet je het krediet op het spel. Als je zegt dat de aarzelende stakeholder het fout ziet, terwijl je van hem afhankelijk bent loop je nog grote risico’s. En als je argumenten afwijst terwijl je die argumenten zelf ook gebruikt op andere terreinen…. (Wel boos worden op een assosiatieverdrag met Oekraïne en op Poolse vrachtwagenchauffeurs die onze markt verzieken, maar zelf verontwaardigd zijn als Fransen spreken van concurrentievervalsing?)

  1. Organiseer kritiek.In Nederland werd een soort van wapenstilstand gesloten in 2014, ook met kritische partijen. Maar vervolgens werd geen onderzoek gedaan, maar de innovatie uitgerold. De vissers dachten niet meer aan nadelen, maar aan hun portemonnee. Ik moet erbij zijn. De experimentele fase werd ten onrechte aangezien voor de nieuwe werkelijkheid. Wij vermoeden dat veel vissers al hebben gedacht dat iedereen akkoord was, omdat in Nederland een te positief sentiment was gecreëerd.  

 

In onze trainingen besteden wij natuurlijk eerst aandacht aan de fase van idee-ontwikkeling. In de fase van de implementatie van ideeën zetten wij graag werkvormen in die het ingebrachte idee onder druk zetten. Is het wel zo’n goed idee? Wat zijn redenen om het idee niet te omarmen? En kunnen we deze bezwaren onweerstaanbaar weerleggen? Nee, dan moeten we verder schaven, voordat we het idee gaan invoeren. 

 

 

Tijm Corporaal              06 - 20010607

Maarten Welkers          06 - 15254192